Fabienne FEVERY, Notaris te Gent

Als zelfstandige kan je bij de notaris een verklaring onbeslagbaarheid van de gezinswoning laten opstellen. Deze verklaring zorgt ervoor dat je professionele schuldeisers geen beslag kunnen leggen op je woning. De bescherming geldt enkel voor professionele schulden die ontstaan zijn na de overschrijving van de verklaring.

“Zelfstandig” is een ruim begrip
Elke zelfstandige kan een verklaring van onbeslagbaarheid voor zijn woning aanvragen. Het begrip “zelfstandige” moet hier ruim geïnterpreteerd worden: het gaat om vrije beroepers, maar ook de zaakvoerders en bestuurders van de onderneming kunnen van deze bescherming genieten. Ook zelfstandigen in bijberoep en zelfstandigen die na hun pensioen nog actief zijn, genieten van de bescherming.

Voorwaarden 
De akte van onbeslagbaarheid geldt niet voor alle schulden van de zelfstandige. Ten eerste vallen enkel beroepsschulden onder de bescherming; schulden gemaakt voor privé-doeleinden vallen uit de boot. Vanzelfsprekend kan een zelfstandige niet beschermd worden voor schulden die ontstaan uit een misdrijf of uit een persoonlijke aansprakelijkheid (bijvoorbeeld fraude). Bovendien moet het gaan om schulden gemaakt na de registratie van de verklaring. Tegen oude schulden kan een zelfstandige zich niet beschermen.

Enkel de hoofdverblijfplaats van de zelfstandige wordt beschermd. Dit is de plaats waar de zelfstandige met zijn gezin gewoonlijk leeft en zijn voornaamste belangen heeft. De zelfstandige hoeft niet de eigenaar te zijn van de woning, ook de zelfstandige mede-eigenaars en vruchtgebruikers genieten van de bescherming. Zelfstandigen die slechts een persoonlijk gebruiksrecht (bijvoorbeeld huur) hebben op hun gezinswoning kunnen geen verklaring laten opstellen.

Het kan zijn dat de woning niet enkel wordt aangewend als hoofdverblijfplaats, maar ook gebruikt wordt als beroepspraktijk (denk bijvoorbeeld aan artsen). In zo’n geval zal gekeken moeten worden welk deel precies voor de beroepspraktijk wordt aangewend. De onbeslagbaarheid zal voor heel de woning gelden indien minder dan 30% voor beroepsdoeleinde wordt gebruikt. Van zodra 30% voor beroepsdoeleinden gebruikt wordt, zal de onbeslagbaarheid slechts gelden voor het privégedeelte van de woning. Aanvullende formaliteiten zijn dan vereist.

Een akte bij de notaris 
De verklaring “onbeslagbaarheid gezinswoning” laat je opmaken bij de notaris. De notaris is de aangewezen persoon om je als zelfstandige te begeleiden. Als deskundige zal hij de noodzakelijkheid van zo’n bescherming beoordelen. Want er is een belangrijk nadeel verbonden aan de verklaring van onbeslagbaarheid: minder zekerheid voor de bank aan wie een professionele lening wordt gevraagd. In veel gevallen zijn kredietverstrekkers minder happig om een lening toe te kennen aan een ondernemer als ze weten dat de woning geen deel uitmaakt van hun onderpand. Er zal in dit geval dus gekeken moeten worden naar andere waarborgen voor de kredietverstrekkende bank. De notaris zal de zelfstandige hierbij raad kunnen geven.

Na de opmaak wordt de verklaring overgeschreven op het hypotheekkantoor. Door de overschrijving is de verklaring “tegenwerpelijk” aan derden. Dit betekent dat je schuldeisers geacht worden op de hoogte te zijn van deze onbeslagbaarheid. Zolang de verklaring nog niet is overgeschreven, geldt de bescherming niet tegenover derden.

Bij een verhuis of een faillissement?
Hoewel een zelfstandige zijn statuut van zelfstandige verliest bij een faillissement, blijft de verklaring onverkort gelden. Het omgekeerde zou onlogisch zijn: op het moment van een faillissement heeft de (ex) zelfstandige de bescherming van zijn gezinswoning tegen beslag juist het meest nodig.

Ook indien de zelfstandige zijn woning verkoopt om een andere aan te kopen, blijft de bescherming in principe gelden, mits aan enkele voorwaarden wordt voldaan. Ten eerste moet de opbrengst van de verkoop bewaard worden bij de notaris. Ook die opbrengsten zijn onbeslagbaar, schuldeisers kunnen er niet aan raken. Daarnaast moet de aankoop van de nieuwe woning binnen het jaar na het verlijden van de authentieke verkoopakte (van de eerste woning) gebeuren. Ten slotte moet in de authentieke akte van aankoop van de nieuwe woning verklaard worden dat het effectief om een wederbelegging gaat.

Wanneer ben je niet beschermd? 
In sommige gevallen vervalt de bescherming. Bij overlijden van de zelfstandige erven de erfgenamen de gezinswoning, maar wordt de verklaring herroepen. De bescherming zal niet meer gelden voor de toekomst.

Bovendien kan een zelfstandige zelf afstand doen van de verklaring onbeslagbaarheid ten voordele van de schuldeisers. Wel kan de zelfstandige niet kiezen voor welke schulden hij afstand doet van de bescherming. De bescherming van de verklaring van onbeslagbaarheid geldt dus ofwel tegen alle schuldeisers of tegen geen enkele schuldeisers.

Bron: Fednot

In 2019 werden er 23.914 huwelijkscontracten gesloten tussen gehuwden, veel meer dan de 12.844 huwelijkscontracten tussen aanstaande echtgenoten. Een huwelijkscontract biedt nu meer mogelijkheden om tegemoet te komen aan de wensen van nieuw samengestelde gezinnen.
‘Bij hen kan zo’n voorafgaand contract de laatste aarzeling wegnemen om in het huwelijksbootje te stappen’, zegt notaris Bart van Opstal, woordvoerder van Notaris.be.

In het huwelijksbootje stappen heeft gevolgen voor je vermogen. Als je geen speciale schikkingen treft, dan vallen al je beroepsinkomsten vanaf je trouwdag in het gemeenschappelijk vermogen, zeg maar een gemeenschappelijk potje dat je vanaf de trouwdag met je huwelijkspartner deelt. Met dat gemeenschappelijk vermogen kan je de kosten voor het huishouden, voor de opvoeding van de kinderen of voor de aankoop van een woning betalen.

Naast het gemeenschappelijk vermogen, behouden beide echtgenoten elk een eigen vermogen. In het eigen vermogen zit alles wat je al voor het huwelijk had en de schenkingen en erfenissen die je tijdens het huwelijk te beurt vallen.

Wie zich niet in deze wettelijke regeling (of “het wettelijk stelsel”) kan terugvinden, kan aankloppen bij de notaris. Die zal dan, nadat hij met de aanstaande echtgenoten over hun wensen heeft gepraat, een afwijkende regeling vastleggen in een huwelijkscontract. Uit cijfers die de Federatie van het Notariaat (Fednot) verzamelde, blijkt dat ruim een kwart van de aanstaande echtgenoten dat ook doet.

• Lees het perscommuniqué (PDF 417,2 kB)

Bron: Fednot